Spiritfarer đã dạy chúng ta học cách tha thứ

Spiritfarer đã được tròn 5 năm tuổi vào hôm vừa rồi18/8/2025. Cùng nhau, mình nhìn lại cách mà sự đồng cảm và lòng trắc ẩn trong game có thể giúp ảnh hưởng đến cuộc sống của chính chúng ta.

Lúc mới ra mắt, Thunder Lotus gọi Spiritfarer là “một tựa game mô phỏng quản lý ấm áp về cái sinh tử” nghe thì có vẻ hơi lạ đúng không? Chết mà còn ấm áp sao? Điểm khác biệt mà đội ngũ dev muốn nhấn mạnh là trò chơi không chỉ xoay quanh cái chết, mà là quá trình “chết đi” – cái chết là điều không thể tránh khỏi, chứ không phải thứ ta né tránh. Trong game, bạn sẽ vào vai Stella, người lái chiếc thuyền đưa hơn chục linh hồn qua một cõi trung gian, cũng chính là lúc họ tạm biệt mọi thứ và bước sang phần đời vĩnh viễn phía bên kia. Nhưng điều khiến mình cảm động nhất chính là sự nhẹ nhàng và thấu hiểu mà Stella dành cho từng hành khách, không kể họ đã sống thế nào. Công việc ân cần chăm sóc chu đáo này giống như một sự an ủi dành cho linh hồn trước khi sang thế giới bên kia. Và điều ấy không chỉ cần trong lúc sắp phải chia tay, mà chúng ta có thể học để áp dụng trong cuộc sống ngay hôm nay, để biết tha thứ và yêu thương nhiều hơn.

Nhiệm vụ của Stella là điều phối những tâm hồn đa dạng tính cách lên thuyền, giúp họ hoàn thiện những chuyện còn dang dở trước khi gửi linh hồn đi vào ánh sáng ấm áp của Everdoor. Nghe thì có vẻ sến súa và dễ bị “bội thực” cảm xúc, nhưng Spiritfarer không né tránh những mặt tối, đau buồn và phức tạp của cuộc đời. Mặc dù vậy, trong đám nhân vật vừa đầy lỗi lầm, vừa tổn thương ấy, game vẫn luôn giữ được sự yêu thương và thấu hiểu, và đó chính là điều mình học được từ trải nghiệm này.

Mỗi hành khách đến với Stella đều có một hình dạng khác nhau – có thể là con vật, một cái cây, hay một cây nấm – nhưng tên gọi và cá tính thì vẫn giữ nguyên từ khi họ còn sống trên đời. Gwen – một người chị lớn thay thế của Stella, từng dùng việc hút thuốc như cách phản kháng người cha gia trưởng. Và rồi chính điều đó dẫn đến bạo bệnh, Gwen xuất hiện trên thuyền Stella dưới hình dạng một con hươu, mang theo câu chuyện lung linh mà đau thương của mình.

Atul, con ếch to béo vui tính trên thuyền, trước kia là một người thợ xây kiêm thủ lĩnh công đoàn. Anh luôn nhiệt tình giúp Stella nâng cấp thuyền, nhưng khi tìm hiểu sâu bạn sẽ nhận ra anh ẩn chứa một nỗi buồn sâu kín. Trên đời, Stella biết Atul là bác trai của cô, người đã biến mất mà không để lại lời từ biệt trong thời thanh xuân của Stella khi cô đi du học. Nhiều người dự đoán câu chuyện của Atul kết thúc bằng sự ra đi, và khi anh bỗng biến mất trên thuyền mà không để Stella tiễn sang Everdoor, khoảnh khắc đớn đau ấy được thể hiện sâu sắc trong cõi trung gian của game.

Một trong những nhân vật mình yêu nhất là Giovanni, một anh chàng phức tạp, hơi tự kỉ, được hiện thân thành một chú sư tử trên thuyền. Giovanni từng tham chiến trong Thế chiến thứ hai và có tình yêu đầy hỗn loạn với Astrid (cũng là một con sư tử trong game). Mối quan hệ của họ nhiều sóng gió, một phần vì Giovanni từng phản bội Astrid.

Tất cả nhân vật trong game đều được khắc họa như thế, có lỗi lầm, có hành động bị chi phối bởi cảm xúc như giận hờn hay bốc đồng. Có lúc họ làm sai vì những lý do khiến người chơi phải ngậm ngùi hối tiếc. Một số còn gây tổn thương không chỉ cho bản thân mà cả người khác, như Bruce và Mickey – cặp anh em bị thương khi Mickey lái xe trong tình trạng say xỉn, điều xảy ra trước cả khi họ đoàn tụ trên chiếc thuyền này. Stella trở thành người hòa giải, giúp Bruce tha thứ cho Mickey để anh tìm lại bình yên. Có những nhân vật lại mang vẻ ngoài ngây thơ như Stanley, cậu bé mất vì bệnh nan y khi còn rất nhỏ, hay Alice – cụ bà già đi trên thuyền với biểu hiện sa sút trí tuệ giống như lúc bà còn sống. Những trường hợp này, nhiệm vụ của Stella không phải là tha thứ, mà đơn giản là an ủi, dỗ dành họ trong những khoảnh khắc cuối đời.

Điều chung gặp ở tất cả các hành khách chính là họ đều rất cần tình yêu và sự thấu hiểu, thứ mà Stella luôn trao cho họ. Chỉ một cái ôm trìu mến từ Stella cũng là điểm nhấn cảm xúc sâu sắc, đến mức trong game còn có hẳn nút bấm để ôm các hành khách trước khi họ rời đi.

Sự yêu thương biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Có người cần một cái ôm khi thấy buồn hoặc sợ hãi, có người cần sự kiên nhẫn khi trí nhớ bắt đầu phai nhạt. Ví dụ như Buck, hành khách yêu nhập vai của Stella, anh ta trân trọng việc Stella tham gia vào những trò chơi nhập vai của mình như một diễn viên thực thụ. Sự tận tâm trong cách tò mò, kiên nhẫn, nhẹ nhàng nâng niu mỗi hành khách chính là điều Stella đã học được qua nhiều năm làm y tá chăm sóc cuối đời mỗi tâm hồn. Cô ấy đến với mọi người bằng tấm lòng dịu dàng, đón nhận trọn vẹn những khiếm khuyết và lỗi lầm mà không một chút phán xét. Stella biết cô ở đây để mang lại sự thanh thản và kết thúc trọn vẹn, chứ không phải là nơi để đánh giá hay buộc tội ai cả. Điều đó cũng là điều mình đang cố gắng học hỏi trong cuộc sống.

Khi mình chuyển nhà cách xa bố mẹ mấy nghìn cây số để bắt đầu lập gia đình riêng, ban đầu rất khó khăn nhưng lâu dần cũng quen. Cuộc sống cứ trôi, bận rộn khiến ta quên mất phải dừng lại nhìn lại xem mình nên làm gì với quỹ thời gian của mình. Nhưng giờ đây, khi đứa con thứ ba đang trên đường ra đời, và người thân sức khỏe ngày một yếu đi, mình chợt vướng vào những cảm xúc mà Spiritfarer thường xuyên khai thác. Khi đối diện với nỗi mất mát gần kề, ta mới dễ dàng thốt ra những điều lẽ ra nên nói từ nhiều năm trước. Những lời chưa từng nói vang lên trong tâm trí, sau bao lần nín nhịn, chần chừ, chưa dám làm lành. Nếu chưa từng xa gia đình bao giờ, bạn có thể chưa biết cảm giác buồn bã đặc biệt ấy khi thấy bố mẹ già đi rõ rệt qua những cuộc gọi video với cháu nội, hay họ nhìn bạn và các con cũng thấy sự thay đổi tương tự.

Spiritfarer cho bạn thấy rất rõ khoảnh khắc đó: các nhân vật như Giovanni, Astrid, Summer, Gwen hay cô em gái của Stella, Lily, đều có những giây phút riêng với Stella để nói ra những điều họ muốn, dù là với Stella hay chỉ đơn giản là nói to giữa không gian, bởi họ biết Stella luôn lắng nghe với tình yêu và thấu cảm. Với họ, đây là lúc hoặc không bao giờ nữa. Cánh cửa Everdoor đang mở, lời cần nói rồi sẽ được nói ra. Spiritfarer dạy cho mình bài học rằng dù sự giải thoát ấy có thể đến vào phút cuối cuộc đời, thì sẽ còn ý nghĩa hơn nếu ta biết làm điều đó sớm hơn. Mình cũng không muốn đợi đến lúc một trong hai bên nằm trên chiếc thuyền chở linh hồn ấy rồi mới bắt đầu.

Mình từng rất gần gũi với một người thân trong phần lớn cuộc đời, nhưng vì rất nhiều lý do – có cả khoảng cách địa lý, sự khác biệt về quan điểm chính trị lẫn những vấn đề cá nhân – chúng mình dường như càng ngày càng xa nhau. Người đó không mắc bệnh hiểm nghèo nhưng cuộc sống với họ là chuỗi ngày chống chọi với nhiều khó khăn, tác động mạnh về cả thể xác và tinh thần. Mình nghĩ rằng sẽ sớm phải mất họ. Người đó mang trong mình nỗi buồn nặng nề, u ám hơn nữa kể từ khi mẹ họ mất cách đây khoảng năm năm, và nó làm trầm trọng thêm những vấn đề cá nhân vốn có từ lâu. Việc ấy khiến mình suy nghĩ nhiều hơn về việc mình có thể làm gì để tốt hơn cho mối quan hệ hiện tại, trong những năm tháng cuối cùng còn ở bên họ.

Mình không tin vào thế giới bên kia hay linh hồn. Với mình, đây chính là những năm tháng cuối cùng để bên họ. Chẳng có cảnh giới nào an toàn để ta giãi bày mọi chuyện sau này cả. Chỉ có hiện tại, nên chỉ còn cách tha thứ và làm cho mỗi khoảnh khắc bên nhau thêm phần ý nghĩa. Nếu có thấy giá trị nào trong các lời dạy tôn giáo, thì mình nhớ đến Thích Nhất Hạnh – vị thiền sư Zen mà mình đọc đi đọc lại không biết bao lần. Có lẽ ai đó trong Thunder Lotus – đội ngũ phát triển Spiritfarer – cũng có thể từng lấy cảm hứng từ ông khi tìm hiểu các câu chuyện thần thoại Hy Lạp, Charon và cách ông ta đưa khách qua sông Styx. Thích Nhất Hạnh dạy cách tha thứ theo cách rất đặc biệt: “Khi ai đó khiến bạn đau khổ, đó là vì họ cũng đang chịu đau khổ sâu sắc bên trong, và nỗi đau ấy tuôn trào ra ngoài. Họ không cần sự trừng phạt, họ cần được giúp đỡ. Đó là thông điệp họ gửi đến.” Mình không biết nhóm viết game có chấp nhận quan điểm này không, nhưng mình thấy rất rõ những tư tưởng này phản chiếu trong Spiritfarer.

Khi Giovanni ích kỷ, hay Bruce với Mickey cục súc, hay Alice chậm chạp và khó hiểu, Stella chẳng hề giận dỗi hay phản ứng thái quá. Cô hiểu rằng cuộc đời họ đã khiến họ thành như vậy, và chẳng có lý do gì để oán giận. Thay vào đó, Stella chấp nhận, quan tâm và giúp họ ra đi thanh thản. Thậm chí hiện tại, khi mình đang cố gắng hàn gắn lại mối quan hệ thân thiết đã mất với người ấy, mình nhận ra mình ngày càng giống Stella hơn trong cách đối xử với họ, và mình nghĩ đó là điều tốt. Mình không muốn sự gượng gạo, khó xử hay căng thẳng. Mình không muốn giữ mãi lỗi lầm của họ trong quá khứ, nếu có thể mình sẽ tìm cách tha thứ. Mình cũng không muốn tức giận về những điểm yếu hay sai lầm của họ, thay vào đó mình hiểu họ cần được giúp đỡ, và có lẽ một hình thức giúp đỡ đó là tha thứ triệt để gần như “cách mạng”. Mình nhìn sâu vào trái tim họ và thấy được điều tốt đẹp, và khi điều ấy bị che phủ bởi bóng tối cá nhân, mình sẽ không để nó thay đổi cách nhìn của mình về họ.

Stella có sẵn kinh nghiệm hiểu cách chăm sóc người cần giúp đỡ nhờ nhiều năm làm y tá hospice. Nhưng ta đâu cần phải đợi đến lúc ai đó gần cuối đời mới buông bỏ lớp vỏ phòng thủ của mình. Những bài điếu văn thường tô vẽ tốt đẹp quá mức và bỏ qua lỗi lầm, tôn vinh dưới lớp đường phủ ngọt ngào. Mình thấy Spiritfarer khác biệt và đáng quý ở chỗ nó không làm vậy. Game cho bạn thấy những con người đầy thiếu sót và nói với bạn rằng họ vẫn đáng được yêu thương như nhau. Dù ai từng trải qua gì, và trải nghiệm đó đã tạo nên họ ra sao, điều tuyệt vời nhất chúng ta có thể làm là ở bên họ mà thôi.