Sự Trở Lại Đầy Bất Ngờ Và Thú Vị Của Trò Chơi Gõ Phím

Bàn phím có hơn 100 nút bấm, nhưng với những game thủ bộ tứ W, A, S, D là bộ tứ quan trọng nhất. Tất nhiên là vẫn có những trò dùng nhiều nút bấm hơn, ví dụ như StarCraft, League of Legends, World of Warcraft đều “mix” hàng tá tổ hợp phím, nhưng đa phần game vẫn chỉ rely vào vài chữ cái và số trên bàn phím thôi. Lý do đơn giản cho hiện tượng này là vì chơi game trên máy tính thường một tay cầm chuột, tay còn lại gõ phím, nhiều phím thì với không tới được mà gõ cũng không tiện. Nếu hai tay cứ bấm phím liên tục thì khả năng bạn đang “đi lạc” khỏi chân lý game rồi. Nhưng không hẳn là không thể đâu nhé.

Game gõ phím đã xuất hiện hàng chục năm rồi, hồi đó chủ yếu là công cụ dạy học để giúp các bé làm quen với bàn phím. Thế hệ Millennials chắc còn nhớ những tựa game như Typer Shark hay Mavis Beacon Teaches Typing – món “đặc sản” trong phòng lab máy tính trường học trước khi máy tính cá nhân trở nên phổ biến. Rồi khi laptop bắt đầu mọc lên đầy chỗ, các phòng lab dần biến mất, kéo theo luôn cả nhu cầu chơi những game gõ phím. Nhưng từ đống tro tàn ấy, các tựa game gõ phím đã hồi sinh lần nữa, dựa vào cái cốt lõi giáo dục quen thuộc nhưng được thổi sức sống mới, tạo nên thể loại rất riêng, rất “cool” hơn ngày xưa nhiều.

Mavis Beacon Teaches Typing (ra mắt 1987, phát triển bởi Software Toolworks) chính là tượng đài của game gõ phím. Nó không phải là game gõ phím đầu tiên nhưng chắc chắn là nổi tiếng nhất, với nhân vật Mavis Beacon trở thành biểu tượng cho thể loại này cho đến tận hiện nay.

“Ý tưởng lớn – rằng bạn có một giáo viên gõ phím giỏi nhất thế giới luôn bên cạnh, sửa lỗi và cổ vũ – chính là điểm cộng lớn khiến Mavis Beacon cuốn hút” Michael Duffy, một nhà phát triển của trò chơi chia sẻ với GameSpot. “Chúng tôi sử dụng đồ họa, âm nhạc để biến việc luyện tập nhàm chán thành trải nghiệm vui vẻ tương tự như Chessmaster. Đoạn hướng dẫn đặt tay khi gõ là một đột phá khi đó, giúp người chơi không phải nhìn tay mà vẫn gõ chính xác. Nhưng tâm điểm vẫn là ảo ảnh về Mavis, khiến người ta mê mẩn.”

Mavis Beacon không chỉ là phần mềm gõ phím đơn thuần, nó còn có các mini-game như Road Race, Space Junk, Ragtime. Về cơ bản là gõ chữ chạy trên màn hình, nhưng từng cái được “làm phép” khác nhau. Gõ nhanh sẽ làm chữ chạy nhanh hơn trong Road Race; gõ đúng giúp bắn vật thể trong Space Junk; còn Ragtime bắt bạn phải gõ theo nhịp metronome. Cái hay của những tweak nhỏ này chính là cảm giác gõ rất “đáp ứng” và chân thực, tạo nên yếu tố gameplay cho game gõ phím – điều mà thế hệ sau vẫn học hỏi và phát triển.

Z-Type là một tựa game bắn súng kết hợp gõ phím mang phong cách cổ điển, được nhà phát triển Dominic Szablewski tạo ra chỉ trong một tuần. Trò chơi gây ấn tượng nhờ tốc độ phản hồi gần như tức thì và lối chơi đơn giản nhưng đầy cuốn hút. Trong game này, bạn phải bắn tàu ngoài hành tinh trước khi bị bọn chúng hạ. Game chia thành nhiều vòng chơi, mỗi vòng độ khó sẽ tăng dần với số lượng và tốc độ kẻ địch ngày càng nhiều. Điểm thú vị nằm ở cơ chế “đánh máy để bắn”, mỗi con tàu đều có một từ và từng chữ cái bay ra. Khi bạn bấm đúng chữ cái đầu của từ, tàu của bạn sẽ bắn. Gõ càng nhiều chữ, cơn mưa pháo hoa nổ càng dữ dội, đúng kiểu “gõ càng ngon, nổ càng đẹp”.

“Việc vừa gõ vừa bắn và xem nổ tung gì đó rất đã” Szablewski chia sẻ. “Âm thanh, hiệu ứng hình ảnh phải khớp cực kỳ chuẩn để tạo cảm giác sướng tai, sướng mắt. Tôi mất khá nhiều thời gian để canh chỉnh cho vừa ý. Rất khó diễn tả bằng lời, nhưng khi tạo được game loop ổn, mọi thứ tự nhiên “click” ngay.” 

Anh còn nói thêm: “Tôi mê những game ‘dễ học, khó thông thạo’. Khi đã lên trình, bạn sẽ đạt trạng thái gần như thiền, mọi hành động diễn ra tự nhiên mà không cần nghĩ.” Z-Type thể hiện điều đó một cách xuất sắc "chơi ngon là đã mà nghiền".

Cảm giác ấy cũng là điều Mike Smith, dev của Elecom, muốn mang tới trong dự án mới Keys of Fury, thể loại beat ‘em up gõ phím. “Tôi phấn khích khi nghĩ đến chuyện làm ra game gõ phím đỉnh chóp đập tung trời luôn” anh chia sẻ với GameSpot.

Keys of Fury, demo vừa nhá hàng ở Steam Next Fest, nằm trong làn sóng game gõ phím thế hệ mới, nối tiếp tượng đài xưa như Mavis Beacon, Z-Type và những cái tên mới mẻ hơn như Nanotale, Keyboard Sports. Những nhà dev giờ đây không ngừng phá rào khuôn khổ của game gõ phím, trộn trộn thể loại để tạo thứ hoàn toàn mới lạ. Keys of Fury biến chữ thành đòn đánh cuồng nhiệt, Touch Type Tale từ Pumperknickle Studio kết hợp chiến thuật thời gian thực với gõ phím. Blood Typers của Outer Brain Studios dùng gõ phím để tạo cảm giác kinh dị sinh tồn rợn tóc gáy. Glyphica: Typing Survival thì là roguelite ném người chơi vào màn đấu tay đôi “bùng nổ” không khác gì một Z-Type được tăng tốc. Còn Final Sentence, hạ cánh đỉnh bảng Steam Next Fest vừa rồi, thì trộn luôn công thức battle royale với gõ phím.

Bàn phím giờ không chỉ là công cụ nhập liệu nữa, nó là trung tâm gameplay. “Tôi muốn mỗi lần nhấn phím đều ‘có tác dụng’, đem lại sự thỏa mãn kiểu như nhấn nút ‘đấm’ trên tay cầm vậy,” Smith giải thích. “Phải làm sao ngay lập tức nghe thấy hiệu ứng âm thanh và cảm nhận đòn đánh thật đã.”

Bàn phím vốn đã là thứ không thể thiếu trong nhiều game PC, nên không lạ khi gõ phím trở thành cơ chế linh hoạt phù hợp mọi thể loại. Với Malte Hoffman, dev tại Pumpernickle Studio (tác giả Touch Type Tale 2024), ý tưởng pha trộn kiểu game RTS và gõ phím là “chuẩn bài”. RTS như StarCraft 2 đã sử dụng vô số phím nóng rồi, vậy tại sao ta không chơi hoàn toàn bằng bàn phím, không cần tới chuột, thậm chí không cần động tay động chân đến menu?

Các game gõ phím cũ thường khuyến khích tốc độ gõ nhanh, nhưng với Touch Type Tale, sự chính xác mới là “vua”. “Gõ nhanh thì có lợi thật, nhưng cũng có giới hạn” Hoffman nói. “Sau đó, não bạn chậm lại vì phải đưa ra quyết định nữa. Một game gõ phím hay là game cung cấp nhiều cơ hội, không chỉ là gõ nhanh.”

Final Sentence của Button Mash cũng đánh mạnh vào độ chính xác; thể loại battle royale yêu cầu phải gõ nhanh nhưng cũng phải gõ đúng. Đây là game multiplayer online, chỉ một người thắng duy nhất. Bối cảnh thì căng đét: từ 40 đến 100 người bị nhốt trong căn phòng tối mờ, mỗi người có một cái máy chữ và một người “cầm súng”. Máy chữ để… gõ dĩ nhiên rồi. Còn người cầm súng thì chỉ chờ “xử” bạn nếu bạn sai quá nhiều lỗi. Tuy nhiên, nếu gõ quá chậm cũng bị “game over”. Game hot đến mức developer Dmitry Minsky phải căng mình tăng máy chủ AWS liên tục để đáp ứng lượng người chơi tại Steam Next Fest.

Nó khá giống mấy mini-game gõ phím hồi Mavis Beacon, chỉ khác có khẩu súng thôi. Minsky cho biết anh biết dân mê gõ phím rất đông, hay chơi MonkeyType hay TypeRacer để thử WPM (Words per minute) – kiểu có nút backspace cứ sai là sửa được nên căng thẳng không bằng. “Ở đây, áp lực cực cao, khiến bạn luôn căng thẳng” anh nói. “Không thể nhắm mắt làm ngơ.”

Chính áp lực kiểu đó là linh hồn của Blood Typers, game kinh dị sinh tồn do Outer Brain Studios (team 4 người) phát triển. Ra mắt tháng 2 và mới cập nhật thêm tháng 10, Blood Typers chịu ảnh hưởng lớn từ Typing of the Dead nhưng chơi hoàn toàn ngoài chiến thuật, đấm nhau máu me, hợp tác căng não đỉnh cao. Cảm giác zombie lê bước trườn đến gần bạn tạo nên sự kích thích: gõ đúng hoặc là “game over”.

“Gõ phím là hoạt động thể chất rất rõ ràng” Dmitry Pirag, dev của Blood Typers chia sẻ. “Cảm giác vận động ấy cực hợp với kinh dị, tạo sự nhập vai cao hơn vì bạn biết mình đang ‘cầm cương’ từng thao tác. Kỹ năng quyết định tất cả.” 

Pirag cũng tiết lộ game có các chế độ chơi thay đổi trải nghiệm về độ khó. Bạn có thể để phần gõ phím dễ hơn chút, cho phép dựa vào “hunt and peck” (tìm từng phím), nhưng đồng thời cũng có thể bơm tối đa yếu tố khủng bố sinh tồn để tăng thử thách theo kiểu khác.

Cuối cùng, dù một game có hệ thống sáng tạo đến đâu, nếu nó không “biến mất cho người chơi thoải mái gõ phím” như Xuanming Zhou, dev Glyphica: Typing Survival – nói thì cũng chẳng để làm gì. Nói đúng hơn, roguelite và gõ phím hợp nhau vì không cản trở lẫn nhau. “Một hệ thống điều khiển; một hệ thống tiến hóa” anh giải thích.

“Glyphica hướng đến việc lùi lại cho người chơi thỏa sức gõ” Zhou nói. “Hệ thống tiến hóa của roguelike cho phép điều đó. Khác với những thể loại bị bó buộc bởi cách điều khiển không hòa hợp với gõ phím, hệ roguelike ‘ăn nhập’ hoàn hảo, không nhân nhượng.”

Glyphica: Typing Survival có chút gì đó giống Z-Type, bạn điều khiển một tháp pháo bắn loạt kẻ thù bay về phía màn hình chính. Mỗi kẻ địch đều có từ khóa, gõ từ đó là bắn. Nhiệm vụ của người chơi là bắn hạ trước khi bị chạm. Nhưng Glyphica thêm vào phần roguelite như nâng cấp, loot, vũ khí tung hoành cùng bầy quái. Đây là sự đan xen điên cuồng giữa kỹ năng gõ và tốc độ, cộng với sự may rủi từ việc nâng cấp roguelite.

Thế hệ game gõ phím này đang lấy về đủ mọi thứ hay ho từ quá khứ. Nhưng quá khứ đó cũng chính là nền móng giúp thể loại này bước tiếp về tương lai, nơi bàn phím không chỉ là phụ kiện mà trở thành cơ chế gameplay thật sự. Zhou gọi đây là một sự hồi sinh: “Một số game gõ phím thời gian gần đây làm ăn khá tốt, tụ họp được lượng người chơi lớn cho thể loại này. Điều đó làm tăng thêm sự tự tin trong việc đầu tư phát triển game dạng này, giảm thiểu rủi ro.”

Game gõ phím vẫn là thể loại niche (ít người chơi), có thể sẽ mãi thế thôi vì nay người ta gõ trên điện thoại, tablet nhiều hơn bàn phím vật lý. Tuy nhiên, vẫn còn thế hệ mang trong mình ký ức hoài niệm với việc gõ phím, và điều đó cũng đáng giá lắm.

“Điều kết nối tất cả những game này là niềm vui khi gõ phím, đúng không?” Hoffman, dev Touch Type Tale kết: “Gõ phím mang lại cảm giác cực đã. Nó là cách xuất sắc để trò chuyện với thứ đã có sẵn là những trò chơi. Khám phá không gian đó và tận dụng phương thức nhập liệu gõ phím để chơi game còn nhiều cơ hội để phát triển lắm.”