Trong vài năm gần đây, đội ngũ phát triển Game Freak đã thử nghiệm khá nhiều với công thức Pokémon truyền thống. Pokémon Legends: Z-A năm 2021 đã thay đổi hoàn toàn cách bắt Pokémon, còn Pokémon Scarlet và Violet năm 2022 thì phá vỡ lối chơi theo kiểu tuyến tính khi cho phép bạn đánh các phòng tập theo bất kỳ thứ tự nào. Với Pokémon Legends: Z-A, Game Freak tập trung tái thiết lại hệ thống chiến đấu. Lần đầu tiên, các trận đấu Pokémon diễn ra theo thời gian thực, sử dụng cơ chế hồi chiêu cho các đòn tấn công và vị trí chiến thuật trở thành yếu tố quan trọng. Cách làm mới này giữ cho Legends: Z-A luôn hấp dẫn từ đầu đến cuối, nhưng phần trình bày khá nhạt nhẽo khiến game trông như một món đồ cổ còn sót lại của quá khứ.
Pokémon Legends: Z-A chỉ diễn ra tại thành phố Lumiose, viên ngọc sáng của vùng Kalos với cảm hứng lấy từ Paris, Pháp. Một con kênh rạch chia đôi thành phố, quán cà phê nằm trải khắp các góc phố, còn Tháp Prism Tower—mô phỏng Tháp Eiffel—nằm ngay trung tâm. Thật lạ khi một game Pokémon lại cắm chốt chỉ trong một thành phố duy nhất, nhưng Lumiose City lại là một trong số ít địa điểm trong vũ trụ Pokémon đủ sức “cân” một trò chơi hoàn chỉnh. Điều này không chỉ nhờ kích thước mà còn vì lịch sử phong phú đã được xây dựng từ Pokémon X và Y năm 2013. Câu chuyện diễn ra cách đó 5 năm khiến Legends: Z-A giống như bản sequel hơn là spin-off.

Ban ngày bạn sẽ đi tìm hiểu sự thật về các Rogue Mega Evolved Pokémon xuất hiện khắp thành phố, còn ban đêm thì leo lên bảng xếp hạng giải đấu Z-A Royale. Chẳng mấy chốc, hai mục tiêu này đan xen vào nhau và nhiệm vụ của bạn luân phiên giữa săn lùng Mega Evolved Pokémon và tăng hạng trong giải. Mỗi hạng sẽ gặp một đối thủ mới đại diện cho một phe phái ở Lumiose City. Trên hành trình, bạn sẽ tiếp xúc với câu lạc bộ võ thuật, xã hội đen và tầng lớp quý tộc. Khi khám phá câu chuyện của họ, các Rogue Mega Evolved Pokémon cũng sẽ đe dọa thành phố, bạn cần đánh bại chúng trước khi thăng hạng trong giải. Cấu trúc có phần dễ đoán, nhưng cho phép Game Freak khai thác nhiều mặt khác nhau của Lumiose City và dân cư kỳ quặc nơi đây. Ivor là một anh chàng to khỏe tóc vàng muốn phá bỏ các Wild Zones để con người và Pokémon sống hòa hợp cùng nhau. Corbeau là một ông trùm xã hội đen ăn mặc bảnh bao, tận tâm giữ an ninh cho thành phố.
Những nhân vật này và phe phái của họ tạo nên điểm nhấn cho Lumiose City mà đa phần Pokémon khác thường không có được, vì bạn thường dịch chuyển nhanh chóng từ vùng nọ sang vùng kia. Lumiose City đúng kiểu một cái nồi đa văn hóa với đủ loại tư tưởng và quan điểm về Pokémon cùng vai trò của chúng trong xã hội. Tuy nhiên, về mặt hình ảnh thì Legends: Z-A lại chẳng thể hiện được điều đó. Thành phố chia làm nhiều khu nhưng chẳng có gì đặc sắc để phân biệt, đa số tòa nhà na ná nhau, đường phố và ngõ hẻm đều phủ màu xám xịt khiến không gian mất đi sức sống. Có vài ngoại lệ như Bảo tàng Lumiose hay Galerie de la Lune tận dụng được không gian nhưng cũng chỉ là những điểm sáng lẻ tẻ. Lẽ ra khu dành cho giới quý tộc phải sang chảnh hơn, nhưng ngoài cái khách sạn tụ họp thì khu họ sống cũng chẳng khác gì mấy nơi khác trong thành phố.
Chất lượng trình bày yếu kém còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác của game. Ví dụ như một cảnh quay đầu game bạn bị mấy huấn luyện viên vây đánh. Mặc dù kịch bản dàn dựng tốt, nhưng hoàn toàn không có lồng tiếng khiến cảnh quay khô cứng, cứ như ai đó quên bật âm thanh khi hoàn thiện. Điều này tạo cảm giác thiếu sót cho cảnh quay. Mình không nghĩ lồng tiếng là cứu cánh cho toàn bộ trải nghiệm, nhưng nó giống như biểu tượng cho phong cách trình bày của Pokemon Legends: Z-A.

Legends: Z-A cũng nhân dịp này mà mở rộng, thể hiện Lumiose City vượt xa những gì mà Nintendo 3DS làm được trước đây. Nhìn vào bản đồ, bạn sẽ thấy một thành phố đông đúc với vô số điểm đến, những con hẻm ngoằn ngoèo và các công viên bé xinh ẩn mình giữa phố phường. Thành phố có những khu bị khóa gọi là Wild Zones, nơi bị Pokémon hoang dã chiếm lĩnh, và khi cốt truyện tiến triển thì càng nhiều khu vực được mở cửa. Bạn vẫn có thể bắt Pokémon ngoài Wild Zones, nhưng nơi đây luôn đông đúc nhất. Tuy nhiên, vì các Wild Zones nằm trong lòng Lumiose nên bé hơn nhiều so với vùng hoang dã Hisiu hay đồi núi Paldea. Hầu hết chỉ là vài dãy phố hoặc công viên nhỏ, diện tích nhỏ làm hạn chế cách tiếp cận khi săn Pokémon hoang. Lén lút tấn công trở nên khó khăn, vì dễ bị quấy rối bởi các đối tượng khác quanh đó. Chẳng những vậy, ngoài Poke Ball ra bạn không được trang bị thêm món đồ hỗ trợ nào như Smoke Bomb để che mắt Pokémon hoang hay các loại quả làm phân tâm, vốn rất hữu dụng trong Legends: Arceus chứ đừng nói đến Z-A.
Nói chung, việc bắt Pokémon ở đây nhạt hơn Legends: Arceus do không gian hẹp lại thiếu dụng cụ hỗ trợ. May là Game Freak nhận ra điều đó nên việc hoàn thành Pokédex được giảm bớt độ khó. Nay bạn chỉ cần bắt mỗi loại một con là xong nhiệm vụ, và khi hạ gục Pokémon hoang cũng được phép ném Poke Ball bắt một lần miễn phí. Mỗi lần mở khóa Wild Zone mới là mình nhảy vào bắt Pokémon mình cần rồi thoát khi đã đủ. Quá dễ, mình nhanh chóng hoàn thành 100% các Wild Zones ngay lần khám phá đầu.
Phần lớn thời gian chơi là chiến đấu, và cơ chế mới thật sự là bước tiến. Game vẫn giữ lại nền tảng của chiến đấu theo lượt nhưng biến nó thành cơ chế thời gian thực. Mỗi Pokémon trang bị tối đa bốn chiêu, mỗi chiêu sẽ có cooldown riêng. Khi bạn chọn chiêu, Pokémon của bạn đứng im chịu trận cho tới khi animation kết thúc, trở nên dễ bị tấn công. Cả đòn đánh đều không có tỉ lệ trúng, thay vào đó phải chạm vật lý mới gây sát thương. Điều này đồng nghĩa là các đòn vật lý như Cắn hay Vũ điệu Đao phải tiến đến gần mục tiêu, còn chiêu như Tia Băng có thể tấn công từ xa.

Điều này thay đổi căn bản cách chơi đấu Pokémon và làm mới lại gần như toàn bộ kỹ năng trong game, kể cả những đòn đã tồn tại hàng chục năm.
Tuy nhiên “át chủ bài” trong hệ thống chiến đấu của Legends: Z-A chính là Mega Evolution. Mega từng là điểm nhấn trong thế hệ 6, nhưng đã bị bỏ ngỏ suốt 12 năm qua. Chúng luôn được xem là chiêu thức phô diễn hoành tráng nhất, và phát huy đắc lực ở đây. Khi bạn tung chiêu, đồng hồ Mega sẽ tích dần. Khi đầy, chỉ cần nhấn nút phải là Pokémon sẽ tiến hóa Mega nếu mang Mega Stone phù hợp. Mega không chỉ tăng chỉ số mà còn hủy diệt hơn trong thời gian ngắn. Một cú Mega Evolution đúng lúc có thể thay đổi thế trận rất nhanh, nhưng thật ra chúng không quá “bá đạo” đâu. Một vài lần mắc lỗi ra đòn là Mega sẽ phải rút vào Poké Ball ngay thôi. Mega Evolution mang đến lớp chiến thuật mới và cả phần trình diễn hoành tráng hơn.
Một phần quan trọng nữa của chiến đấu là vị trí. Khi không tung chiêu, Pokémon sẽ quanh quẩn bên cạnh bạn trên chiến trường. Khi ra lệnh tấn công, Pokémon sẽ di chuyển để chọn vị trí trước khi đánh. Biết cách di chuyển và tung đòn hợp lý sẽ giúp bạn né được những đòn chí mạng đối phương. Dĩ nhiên, còn nhiều yếu tố khác như kích thước, tốc độ Pokémon bạn với tầm và tốc độ đòn đánh đối thủ, rất quan trọng trong những trận chiến khó nhằn. Có lúc, không đánh còn là nước đi khôn ngoan nhất để né được đòn tấn công có hiệu quả cao của kẻ địch và tung đòn phản công an toàn. Mình vẫn thích kiểu chiến đấu theo lượt truyền thống hơn, nhưng không thể phủ nhận hệ thống mới cho cảm giác rất đã tay khi thử nghiệm.

Dù vậy, bạn có thể không cần mày mò hết những thứ mới mẻ này đâu, vì Legends: Z-A khá dễ vượt. Có vài thử thách đáng kể—như nhiệm vụ phụ đòi hạ 10 huấn luyện viên liên tiếp mà không dùng vật phẩm—mà phần lớn các trận đấu chỉ cần theo bảng yếu điểm và level cao là quá ổn. Mình thì không kỳ vọng game Pokémon khó như một giải đấu siêu khắc nghiệt, nhưng mong sẽ có một vài trận đánh gay cấn bắt mình phải vận dụng hệ thống mới, tạo ra chiến thuật chỉ đi được trong dạng game này.
Hầu hết trận đấu diễn ra trong Z-A Royale, một giải đấu vật vờ góc phố Lumiose City mỗi đêm. Trong vùng giải đấu, các huấn luyện viên sẽ thách đấu bạn tay đôi, và sau vài trận thắng, bạn sẽ có vé Cạnh Tranh để tham gia Trận Đấu Thăng Hạng. Thắng trận này sẽ giúp bạn lên rank mới. Một điểm thú vị là trận chiến có pha lén lút: nếu bạn ra đòn trước khi đối thủ phát hiện, bạn được đánh miễn phí vào Pokémon đầu tiên của họ và cooldown chiêu sẽ được reset ngay lập tức. Đây là chi tiết khá ngon lành, thưởng cho việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi đụng độ. Tuy nhiên, cơ chế lén lút đôi khi hơi vô lý vì huấn luyện viên chỉ phát hiện bạn chứ không phát hiện Pokémon bạn. Vậy nên bạn có thể núp sau tường xả ngay một quả Hydro Pump trước mặt họ để đè bẹp dễ dàng. Chuyện này không hủy hoại cuộc chiến nhưng khiến mấy trận vốn đã dễ càng dễ hơn.
Và điểm nhấn thực sự của cơ chế chiến đấu Legends: Z-A nằm ở những trận đấu Rogue Mega Evolution. Đây là những trận “trùm” bạn phải dần dần hạ HP con Mega Evolved Pokémon khổng lồ trong khi né các đòn tấn công diện rộng. Khác hẳn các trận đánh thường, thắng ở đây không đơn giản chỉ là tung chiêu “super effective” rồi level cao hơn. Bạn cần khéo léo Mega Evolution đúng lúc, quản lý sức khỏe Pokémon lẫn bản thân, vì bạn cũng bị dính sát thương. Đừng nghĩ mình an toàn khỏi đòn to thì Pokémon cũng được bảo vệ, hoặc ngược lại nha. Chiến thắng đòi hỏi phản xạ nhanh, di chuyển hợp lý và chọn thời điểm tấn công chuẩn xác.

Điều làm các trận này càng hấp dẫn hơn là dàn Mega mới được thiết kế đậm chất cá tính, từ kỳ quặc đến siêu “ngầu”. Một vài cái tên như Mega Dragonite đã gây tranh cãi, nhưng mình thấy đội hình giữa lố bịch và chất chơi này tạo ra sự thú vị không ngừng, khiến mình lúc nào cũng háo hức chinh chiến với Rogue Mega Evolution.
Pokémon Legends: Z-A là một kết thúc xứng đáng cho kỷ nguyên đầu tiên của dòng game Pokémon trên Switch. Giống như Legends: Arceus và Scarlet & Violet, nó dám chơi lớn với một số thay đổi táo bạo, dù trình bày thì chưa hẳn đã ngon lành. Quyết định đại tu hệ thống chiến đấu của Game Freak lần đầu sau bao năm là điều đáng trân trọng, và kết quả cuối cùng cũng mang lại niềm vui. Nhưng sau năm game Pokémon 3D, thật đáng tiếc khi vẫn còn đó cái cảm giác game tụt hậu trong khoản hình ảnh và trình bày. Đấy cũng là mảnh ghép cuối để Pokémon thực sự bước vào tương lai.