Điểm lại loạt tin game nóng nhất 2025: Divinity dính tranh cãi AI, nhiều game bị cấm, GTA 6 lùi lịch, giá leo thang

Hẹn gặp lại, 2025

Người chơi “ngại” mua game mới hơn

Game thì cứ ra đều đều, mà mua thì ít hẳn, người ta cứ trụ lại với mấy món đã chơi lâu rồi, thậm chí đã cũ te khiến nhiều người ngạc nhiên. Một nghiên cứu mới đây chỉ ra, đa số thời gian chơi rơi vào những tựa live-service đã được hơn 6 năm tuổi! Các báo cáo khác cũng cho thấy, dân Mỹ giờ chỉ mua tầm 1-2 game mỗi năm là cùng, và giới trẻ... đang chi tiêu ít hơn rất nhiều cho game.

Chính Ubisoft cũng có số liệu ở Anh, họ nói người chơi bây giờ thích subscription games, game free, cloud gaming hay games-as-a-service hơn - đè lên “miếng bánh” mua game truyền thống. Mat Piscatella của Circana còn cho biết, chỉ có 4% game thủ Mỹ mua game mới nhiều hơn một lần mỗi tháng, và 1/3 người chơi chẳng mua game mới nào cả. Những người “nghiện game” bất chấp giá mới là nhóm giữ cho thị trường này còn “động đậy.”

Tuy nhiên bán chạy cũng có, ví dụ Battlefield 6 với hơn 7 triệu bản ngay khi ra mắt, vài tuần sau lên tận 10 triệu, thậm chí vượt mặt kỷ lục Battlefield 1 ở Mỹ chỉ trong tháng đầu. Một dự đoán cho thấy GTA 6 năm 2026 sẽ cực kỳ “bão bán,” nhưng một số chuyên gia lại cho rằng chỉ một siêu bom tấn thôi không đủ cứu ngành game khỏi tình trạng sa sút, sa thải, hủy game, sáp nhập ngày càng nhiều. 2026 chưa chắc đã khá hơn đâu anh em ạ.

Giá game “phi mã” chưa từng có

Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 4 gây chấn động với đòn thuế quan áp dụng toàn cầu, khiến các công ty game buộc phải tăng giá bán để gồng gánh. Nintendo, Microsoft, Sony bị ảnh hưởng nặng, nơi tăng giá máy Xbox và PlayStation, Nintendo không động đến giá Switch 2 nhưng giá phụ kiện thì bay vèo vèo. Thậm chí ngay máy Switch đời đầu Nintendo cũng tăng giá. Tất cả đều đẩy chi phí lên người chơi trong khi doanh thu của họ thì vẫn “tăng vù vù” – ăn nguyên phần lời chứ không nuốt lỗ.

Nintendo còn mạnh dạn hét giá Mario Kart World lên tận 80 USD, một mức giá mà game mới lâu lắm mới thấy. Điều này khiến nhiều người tò mò không biết các hãng khác có học theo hay không. Microsoft thì tuyên bố sẽ bán game mới với giá 80 USD bắt đầu với The Outer Worlds 2, nhưng sau đó “quay xe” khẳng định không tăng quá 70 USD trong 2025.

Valve thì ngó lơ giá Steam Machine với lý do “thời thế khó đoán,” còn GTA 6 thì sao? Chính Rockstar và Take-Two vẫn “im hơi lặng tiếng.” Có người suy đoán GTA 6 sẽ lên tầm 80 USD hoặc hơn, nhưng cũng có người bảo không ngon vì tiền to nhất của GTA là từ GTA Online, bán giá thấp chút để hút người mua game rồi “hốt” trên microtransaction sau cũng hợp lý.

Xbox Game Pass tăng giá “sốc”

Tháng 10, Microsoft làm luôn đợt tăng giá 50% cho Xbox Game Pass, kèm theo cơ cấu lại các gói dịch vụ cho phức tạp hơn. Microsoft cũng “tặng kèm” Fortnite Crew, Ubisoft Classics vào gói Game Pass Ultimate để giảm bớt cảm giác đau ví. Mức giá mới áp dụng nếu bạn đăng ký trực tiếp từ Xbox, nhưng đa số đại lý bán thẻ ở Mỹ vẫn giữ giá cũ.

Cú tăng giá này khiến tranh luận về giá trị Game Pass lại nóng lên gắt gỏng. Người ta băn khoăn mô hình đăng ký này có đem lại lợi ích thực sự hay là con dao hai lưỡi. Một báo cáo chỉ ra Microsoft bị thất thu tới 300 triệu USD từ Call of Duty Black Ops 6 năm 2024 vì trò này có trong Game Pass. Tuy nhiên, Black Ops 6 trong Game Pass cũng kéo thêm nhiều người đăng ký dịch vụ, giúp Microsoft có doanh thu khác. Nhưng tổng thể có lời hay lỗ vẫn chưa ai dám chắc.

Arc Raiders bùng nổ, làm nóng lại tranh cãi về AI

Sau The Finals, Embark Studios không làm anh em thất vọng khi Arc Raiders đổ bộ thị trường tháng 10, “gank” giữa Battlefield 6 và Call of Duty Black Ops 7. Game PvPvE này gây sốt cả về điểm số lẫn doanh số, với gần 8 triệu bản được bán đến giờ, trở thành một hits lớn bất ngờ của 2025. Dĩ nhiên lúc game chưa ra, nhiều người cũng nghi ngờ loại game extraction shooter kiểu Arc Raiders liệu còn sống nổi?

Cũng như The Finals, Arc Raiders dùng AI để tạo giọng nói qua hệ thống text-to-speech (TTS). Dev khẳng định mọi diễn viên lồng tiếng thật đã được trả tiền đầy đủ, và không có ý định để AI thay thế hoàn toàn. Nhưng dư luận vẫn “dậy sóng” vì họ cho rằng như thế là mở đường cho tương lai mà AI “đè” triệu triệu người thật.

Arc Raiders do Nexon phát hành, CEO Nexon khẳng định tất cả công ty game giờ đều đang dùng AI chứ không riêng gì Embark. Thực tế AI đã là phần “máu thịt” của hàng loạt phần mềm phát triển game như Unreal Engine của Epic rồi.

Junghun Lee nói: “Tôi nghĩ cần thừa nhận rằng mọi công ty game đều dùng AI rồi. Nhưng nếu ai cũng thế, câu hỏi là làm sao để sống sót? Chiến lược đúng đắn sẽ tạo lợi thế cạnh tranh.”

Câu trả lời của anh là “Sáng tạo của con người mới là thứ biến trò chơi tạm ổ thành kinh điển.” Quan điểm này khá trùng khớp với ý của Stefan Strandberg, CCO Embark, từng chia sẻ với Eurogamer hồi tháng 10/2025 rằng dù có AI hỗ trợ thì không có chuyện làm game hay có shortcut.

Câu chuyện về AI trong game còn kéo theo tranh cãi từ nhiều phía. Xavier Nelson Jr., founder Strange Scaffold, lên tiếng phủ nhận nhiều studio đang dùng AI generative. Tommy Thompson - ông chủ công ty AI in Games cũng đồng ý với ý kiến này.

Tim Sweeney, trùm Epic Games, thì đứng về bên AI: “Công nghệ này tăng năng suất con người lên cực đỉnh, và những tranh cãi về lợi hay hại thường phân theo quan điểm chính trị. Nhưng trong ngành game, sự cạnh tranh sẽ lại thúc đẩy tạo ra những game hay hơn chứ không phải sa thải nhân lực.”

Sweeney được lợi lớn từ AI vì Epic là hãng làm ra Unreal Engine - engine game được dùng rộng rãi nhất thế giới, và ông cũng khẳng định việc bắt studio báo cáo dùng AI là vô nghĩa, vì tương lai ắt hẳn sử dụng AI sẽ là mặc định.

Bên cạnh đó, EA xem AI là “đối tác tư duy” và còn yêu cầu nhân viên phải huấn luyện AI trên sản phẩm của mình. Krafton tuyên bố đầu tư 70 triệu USD để trở thành công ty ưu tiên AI hằng đầu. Square Enix hướng đến việc AI sẽ tự động hóa 70% QA và debug. Sony cũng có kế hoạch ứng dụng AI vào game. Đội ngũ dev thì chia thành hai phe: kẻ ủng hộ AI, người tránh né vì sợ bị thiệt.

Horses và câu chuyện kiểm duyệt gây tranh cãi

Năm nay, indie dev Santa Ragione “gây bão” khi game kinh dị Horses bị cấm trên nhiều cửa hàng, gồm Steam và Epic Games Store. Câu chuyện bắt đầu từ 2023 khi Steam từng cấm trò này. Đến cuối 2025, Epic Games Store và Humble cũng cấm theo với lý do game vi phạm chính sách nội dung không phù hợp, nội dung thù ghét và nhận được rating dành cho người lớn tuyệt đối (Adults Only - AO). Epic vốn không cho phép game AO lên store, nên đây là “đòn chí mạng.”

Dev phản pháo, nói Horses chỉ đang muốn lên án bạo lực, ngược lại với những gì cấm đoán nghĩ. Game có nhiều cảnh pixel nude và cảnh quan hệ rất ngắn nhẹ, bị làm mờ kỹ càng. Dân trong game không phải là ngựa thật mà là người bị bắt phải đeo mặt nạ ngựa và sống như ngựa.

Trong khi không phải nền tảng nào cũng thẳng tay gỡ Horses, trò vẫn còn bán trên GOG và Itch.io với giá chỉ 5 USD.

Sự việc diễn ra trong bối cảnh tranh cãi về kiểm duyệt game vẫn nóng hổi. Năm qua, nhiều nhóm vận động yêu cầu Steam, Itch.io dẹp bỏ game người lớn và game nhạy cảm, có nơi hai cửa hàng này cũng nghe lời.

Các công ty xử lý thanh toán như Mastercard cũng gây áp lực buộc các nền tảng gỡ game, nói rằng họ làm việc này dựa trên luật pháp, không phải “kiểm duyệt.”

Tuy nhiên, làn sóng phản đối cũng rất mạnh, với các dev và nghệ sĩ đứng ra bảo vệ tự do sáng tạo game. Hội International Game Developers Association (IGDA) lên tiếng yêu cầu minh bạch và công bằng hơn trong việc kiểm duyệt game người lớn, còn cộng đồng vận động gọi điện tới công ty thanh toán để phản ánh về cảm giác bị kiểm duyệt quá đà.

Battlefield vượt mặt Call of Duty (có vẻ vậy)

Cuối cùng thì cũng có chuyện gọi là “lật đổ”: Battlefield 6 ra mắt nóng bỏng ngày 10 tháng 10/2025, bán cả chục triệu bản và lập kỷ lục doanh thu tháng đầu cao nhất cho game bắn súng tại Mỹ kể từ 2022. Điều này đồng nghĩa Battlefield 6 đánh bại doanh số tháng đầu của Call of Duty Black Ops 6 năm 2024 và Call of Duty Modern Warfare 3 năm 2023.

Black Ops 7 chính thức ra mắt ngày 14/11, thống kê doanh số tháng 11 sẽ được công bố ngày 17/12 nên sắp tới sẽ rõ ràng hơn so sánh 2 game này. Báo cáo doanh số toàn năm của Circana tháng 1/2026 cũng được chờ đón. Tuy nhiên, việc so sánh này hơi không sòng phẳng lắm vì Black Ops 7 có mặt trên Game Pass, trong khi Battlefield 6 chỉ có trên PC và console thế hệ hiện tại, không hỗ trợ máy đời cũ như Black Ops 7.

Dù sao cũng phải nói, hơn 15 năm rồi Call of Duty chưa bị shooter nào trong nước đó đánh bại về doanh số, nên nếu Battlefield 6 làm được thì đó là “big deal.” Thị trường game bắn súng chưa từng sôi động như thế trong 20 năm, theo Mat Piscatella của Circana.

Sa thải vẫn là “từ khóa” hot

Trào lưu sa thải hàng loạt từ 2023 và 2024 vẫn không hề giảm nhiệt năm 2025. Hàng nghìn người trong ngành game trên toàn cầu bị “out job” trong các đợt cắt giảm nhân sự, từ studio lớn đến bé. Những cái tên đình đám bị ảnh hưởng có Eidos-Montreal, Square Enix, Amazon Game Studios, Funcom, The Outsiders, Crystal Dynamics, Cloud Chamber, Microsoft, 1047 Games, Supermassive, Xbox, Niantic, Bend, Netease, Ubisoft và còn nhiều nữa.

Nhiều lí do đổ về sau các đợt sa thải: hậu đại dịch, thay đổi cách chơi của người dùng, sáp nhập, tăng chi phí hoạt động…

Microsoft đặc biệt bị “ném đá” khi cắt giảm nhiều nhân sự Xbox dù kinh doanh cực mạnh. CEO Satya Nadella gọi đây là “bí ẩn của thành công,” khiến dân tình phản ứng đậm vì cảm giác ông không nắm được thực tế. CFO Amy Hood được cho là đẩy các bộ phận Microsoft phải kiếm lời cực cao, trong đó có Xbox, đặt ra mục tiêu lợi nhuận khó nhằn, khiến nhiều chuyên gia nhận định Xbox sẽ phải cắt giảm nhân sự và hủy game nhiều hơn nữa.

Microsoft 2025 hủy game Everwild, hủy MMO ZeniMax Online Studios, đồng thời tăng giá Game Pass. Mọi thứ như đang tập trung vào việc “vắt kiệt” tối đa lợi nhuận.

Strike và bước tiến lịch sử của công đoàn game

Cuộc đình công của diễn viên lồng tiếng game từ SAG-AFTRA bắt đầu tháng 7/2024 cuối cùng kết thúc sau 11 tháng hồi tháng 6/2025. Mấu chốt là chuyện AI làm sao được dùng đúng cách, Jennifer Hale - một “cây đa, cây đề” trong nghề - gọi đây là vấn đề sống còn cần được giải quyết công bằng.

Voice actors trong công đoàn không chỉ giành được quy định về AI mà còn tăng lương cơ bản, nâng cao phúc lợi hưu trí.

Một sự kiện lớn khác trong năm là thành lập công đoàn ngành game đầu tiên rộng khắp - United Video Game Workers-CWA Local 9433. Công đoàn tuyên bố sứ mệnh “lấy lại cuộc sống, công sức, đam mê từ những người xem ta chỉ là con ốc vít thay thế.” Họ muốn tạo ra ngành game phục vụ người làm game, nuôi dưỡng tài năng và đầu tư cho tương lai thay vì chạy theo lợi nhuận ngắn hạn.

Các dev trước đây cũng đã từng thành lập công đoàn nhỏ lẻ trong từng team. Nhưng lần này là công đoàn “đại gia đình,” hi vọng số đông sẽ tạo sức mạnh tạo thay đổi.

EA “chơi lớn” chuyển sang công ty tư nhân

Tháng 9, Electronic Arts công bố bán hết cổ phần sau 30 năm là công ty đại chúng, thương vụ 55 tỉ USD sẽ đưa hãng vào tay một nhóm nhà đầu tư tư nhân do Quỹ Đầu tư Công của Saudi Arabia (PIF) dẫn đầu, kết hợp với Silver Lake và Affinity Partners.

PIF được cho sẽ chiếm đa số cổ phần nếu thương vụ thành công. Dù còn chờ phê duyệt, nhiều người tin thỏa thuận gần như chắc chắn vì xu hướng cấp phép M&A “thoáng” dưới thời tổng thống Trump, và việc con rể ông Jared Kushner đứng đầu Affinity Partners cũng gây chú ý.

Đây còn là thương vụ mua lại bằng đòn bẩy (LBO) lớn nhất lịch sử ngành bất kỳ, đồng nghĩa EA “ôm” khoản nợ khổng lồ 20 tỉ USD. Nhiều lo ngại công ty sẽ thực hiện các đợt cắt giảm nhân sự, đóng cửa studio và bán tài sản để “cày nợ.”

Yếu tố xã hội cũng được nhắc đến: Một số nhân viên cũ và hiện tại của EA cho rằng Saudi Arabia có thể tránh các nội dung LGBT và chính trị nếu thương vụ xong. EA thừa nhận sẽ gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài sau thương vụ. Đây chắc chắn là câu chuyện còn kéo dài sang 2026.

Còn gì với Xbox?

Microsoft và Xbox “làm mưa làm gió” ngay từ đầu năm 2025 khi thông báo sẽ đẩy game lên cả các hệ máy đối thủ như PS5 và Switch. Một số fan Xbox không hài lòng, nhưng nhiều người khác lại thích vì có thể chơi game Xbox trên mọi nơi.

Game Xbox như Sea of Thieves, Forza Horizon 5, Grounded, Pentiment đều đến các nền tảng đối thủ, và nhìn chung Microsoft ăn điểm về mặt kinh doanh. Đặc biệt Forza Horizon 5 bay màu trên PlayStation rất “ngon lành,” với lượng người chơi PlayStation gấp mấy lần Xbox, đây là bước tiến lớn cho Microsoft.

Bản quyền huyền thoại Halo cũng được dự đoán sẽ nhảy sang PlayStation 2026, Gears of War: E-Day cũng có thể tung hoành trên bên đó. Microsoft rất tích cực với chiến lược đa nền tảng, muốn fan quen với việc chơi game Xbox trên cả PS5 ngày ra mắt như Doom The Dark Ages và The Outer Worlds 2. Nhưng không phải game nào cũng vậy, ví dụ Avowed, Starfield, Grounded 2 vẫn chưa được công bố cho bên đối thủ.

Bên cạnh đó là những đợt sa thải và hủy game dữ dội trong nội bộ như đã nói. Microsoft còn hợp tác Asus ra mắt ROG Xbox Ally - thiết bị chơi game đắt đỏ, nhưng bán chạy hơn kỳ vọng. Microsoft lặp lại quan điểm bạn không nhất thiết phải mua Xbox mới chơi được game Xbox, đồng thời bật mí Xbox đời tới sẽ “hòa quyện” với PC hơn, có dấu hiệu thân thiện với cấu hình custom hơn.

GTA 6 trễ deadline, sa thải gây ồn ào

Rockstar có “truyền thống” delay game nên khi họ công bố tháng 5/2026 GTA 6 trễ, hầu hết fan không ngạc nhiên. Nhưng đến tháng 11 thì con số chuyển thành tháng 11/2026, ai cũng đau. Lý do thì Rockstar vẫn gân cổ nói cần thêm thời gian để tạo ra sản phẩm “chất lượng,” CEO Take Two Strauss Zelnick nhắc đi nhắc lại họ theo đuổi sự hoàn hảo và đó là lý do chậm trễ.

Đương nhiên có mâu thuẫn giữa ra nhanh và làm tốt, Rockstar lựa chọn nghiêng về làm tốt hơn.

Thêm drama là việc Rockstar sa thải 30-40 nhân viên ở Scotland và Canada vì “hành vi nghiêm trọng” - rò rỉ bí mật, không phải do muốn lập công đoàn. Liên minh công đoàn Anh phản pháo, cho rằng Rockstar cố tình triệt hạ phong trào công đoàn.

Hơn 200 nhân viên ký thư đòi hồi phục người bị đuổi việc. Các chính trị gia Anh cũng lên tiếng lo ngại về vụ việc.

Phóng viên Jason Schreier của Bloomberg khẳng định vụ sa thải không ảnh hưởng tới việc GTA 6 bị trễ. Sự việc này có thể gây hậu quả lâu dài nhưng không phải nguyên nhân chính cho việc trì hoãn 6 tháng kia.

Switch 2 vẫn “xưng vương” bất chấp thuế quan

Sau bao chờ đợi, trùm leak, và cả những nghi ngờ về “sức sống” của phần cứng mới trong năm 2025, Switch 2 chính thức ra mắt tháng 6 và gây sốt thật sự. Đây là máy Nintendo bán chạy nhất mọi thời đại dù giá có hơi chát. Đến cuối tháng 9 đã có hơn 10 triệu máy đến tay người chơi, và đón mùa lễ cuối năm hứa hẹn còn nóng hơn nữa.

Ngày Switch 2 được công bố cũng là ngày Trump bung chiêu thuế quan toàn cầu, làm các thị trường rung rinh. Nintendo phải hoãn nhận đặt hàng trước trong lúc tính toán lại giá bán, mọi người lo ngại giá lắp lên trời. May mắn là giá máy giữ nguyên, chỉ phụ kiện bị đội nhẹ.

Steam Machine tái xuất

Valve bất ngờ tung Steam Machine mới vào tháng 11, cái máy nhỏ chưa tới 6 inch, cho phép bạn chơi thư viện Steam thẳng ra TV. Ai từng biết về đợt Steam Machine đầu tiên cách đây hơn 10 năm sẽ ngỡ ngàng vì lúc đó nó flop nặng.

Phiên bản mới này giống một chiếc PC mini cấu hình khá khỏe, dành cho bàn làm việc hoặc phòng khách, rút kinh nghiệm từ Steam Deck. Giá chưa công bố, nhưng tin đồn là có thể lên đến 700 USD, khá “chát.” Máy dự kiến bán năm 2026, Valve sẽ sớm công bố giá và mở preorder.

Không ai bảo Steam Machine sẽ thay thế được máy console nhà Sony, Microsoft hay Nintendo, nhưng nó là lựa chọn thích hợp cho dân Steam muốn có thiết bị “second screen” để ngồi chơi thoải mái trên sofa màn hình lớn. Rhys Elliott của Alinea nói đây là bước để Valve làm cho PC gaming thêm dễ tiếp cận và linh hoạt: không phải lo chuyện nâng cấp vì mọi thứ đã nằm gọn trong hộp.

Valve còn công bố thêm tay cầm game Steam Controller mới và kính thực tế ảo Steam Frame, cho thấy hãng đang đánh lớn trên mảng phần cứng.

Những cơn sốt khác của 2025