Miles Morales lướt qua một cửa hàng nhỏ dưới những đợt tuyết bay nhẹ làm sáng lung linh những ánh đèn đường. Dưới thấp, những người bán hàng co ro trong lớp áo dày, âm nhạc vọng ra từ một cửa hàng góc phố, và đường phố Harlem tỏa ra cái ấm áp dịu dàng giữa cái lạnh mùa đông. Nhịp điệu của thành phố dường như hòa cùng với bản thân anh—nhanh, đầy hi vọng và tràn sức sống. Đây là mảnh đất quen thuộc, nhưng không phải là New York mà Peter Parker đã bảo vệ trước đây. Thành phố giờ đây có gì đó khác biệt, gần hơn và cá nhân hơn. Đó là nhà của Miles.
Khi Spider-Man: Miles Morales ra mắt cùng với PlayStation 5 vào tháng 11 năm 2020, nó không phải là một cuộc cách mạng. Không phải là một phần tiếp theo hoàn chỉnh, không mở rộng ra các quận mới, và cũng không giới thiệu dàn phản diện hoàn toàn mới. Về lý thuyết, nó chỉ giống như một sản phẩm phụ—quy mô nhỏ hơn, thiết kế để khoe sức mạnh của chiếc máy console mới nhà Sony và để níu chân fan hâm mộ cho đến khi có “bom tấn” tiếp theo.
Nhưng điều đó lại làm giảm đi giá trị mà Insomniac thực sự tạo ra. Thay vì mở rộng ra bên ngoài, studio đã quay vào bên trong. Họ dùng nền tảng vững chắc đã biến Marvel’s Spider-Man trở thành một thành công vang dội, rồi nhìn nhận nó dưới một góc độ khác. Kết quả là một chuyến phiêu lưu chặt chẽ hơn, tình cảm hơn và tập trung hơn, làm được điều hiếm có: khiến một thế giới vốn quen thuộc trở nên mới mẻ lại lần nữa.
Thành phố New York phiên bản Insomniac làm năm 2018 vốn đã rất sống động. Thử thách không phải là làm cho nó to lớn hơn—mà là làm cho nó có ý nghĩa hơn.
Miles Morales diễn ra trong mùa đông lễ hội, với tuyết phủ trắng các mái nhà và ánh sáng phản chiếu trên từng đốm băng trên cửa sổ. Đây vẫn là “đô la” cũ, nhưng qua lăng kính khác. Sự thay đổi của mùa không chỉ để làm nền; nó phản chiếu con người Miles: trẻ trung, đang từng ngày trưởng thành, nhưng đủ tự tin để để lại dấu ấn riêng trong một không gian từng là của người khác.
Tới Harlem, nơi câu chuyện phần lớn diễn ra, nhịp đập văn hóa ở đó rất rõ ràng. Những bức tranh tường vẽ tôn vinh các anh hùng địa phương, cờ Puerto Rico bay phấp phới trên ban công căn hộ, và các cuộc trò chuyện linh hoạt chuyển đổi giữa tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha. Miles, với dòng máu Puerto Rico và da đen, cũng xuyên suốt câu chuyện sử dụng cả hai thứ tiếng này một cách tự nhiên.
New York trong Spider-Man: Miles Morales không hề là một thành phố vô tri vô giác—nó sống, nó thở và phản chiếu chính người Nhện mới của mình. Đó không còn là thành phố của Peter nữa. Đó là thế giới của Miles, mang đậm nhịp điệu và năng lượng riêng của anh.
Spider-Man: Miles Morales tập trung theo cách khiến trải nghiệm trở nên sâu sắc hơn. Nếu như câu chuyện của Peter trong tựa game đầu xoay quanh việc cân bằng giữa cuộc sống trưởng thành, nghĩa vụ siêu anh hùng và dàn villain rộng lớn thì hành trình của Miles lại kín đáo, tập trung và đầy cá nhân.
Chính sự tập trung này tạo nên điểm nhấn. Mức độ của câu chuyện không phải xóa sổ thế giới—mà là bảo vệ địa phương. Khi Harlem trở thành trung tâm cuộc chiến giữa tập đoàn Roxxon Energy và phe Underground do Tinkerer cầm đầu, mọi thứ trở nên rất gần gũi, rất thực tế. Đây là chuyện về bảo vệ nơi gọi là nhà.
Không ít trò chơi thế giới mở lại coi thế giới của mình như thứ dùng một lần rồi bỏ. Câu chuyện kết thúc, môi trường cũng bị đóng băng, NPC vẫn cứ đi lại vô hồn trên phố. Nhưng Miles Morales đi ngược lại xu hướng đó.
Bằng cách quay lại cùng thành phố quen thuộc và nhìn vào nó qua con mắt của Miles, Insomniac chứng minh thế giới mở không nhất thiết phải được khai tử để trở nên hấp dẫn nữa—chúng có thể tiến hóa. Tuyết rơi và những món trang trí lễ hội mang cho Manhattan một diện mạo mới, nhưng điều làm thay đổi cách người chơi trải nghiệm chính là cảm xúc đằng sau đó. Những con phố quen thuộc giờ đây chứa đựng ý nghĩa mới vì người dân ở đó nhìn chúng theo cách khác.
Cách tiếp cận này cho thấy giá trị của việc giữ liên tục. Dùng lại tài nguyên không phải là lối tắt; đó chính là cơ hội để làm mới và làm giàu những thứ vốn đã rất tốt. Không khí cộng đồng ở Harlem, những bài mixtape của chú Miles, những âm thanh của hàng xóm vang vọng từ các cửa sổ đều làm cho thành phố có cảm giác thực sự được “ở” trong đó.
Đây là một triết lý thiết kế mà các nhà phát triển khác nên học hỏi. Thay vì chạy theo kích thước khổng lồ, các studio có thể để thế giới của mình già đi và thay đổi cùng với nhân vật. Hãy tưởng tượng một series mà thời gian thực sự trôi qua, nơi những địa điểm thân quen mang dấu ấn của những cuộc phiêu lưu đã qua. Miles Morales như ngầm gợi ý cách kể chuyện đó—nơi thế giới phát triển cùng với người anh hùng. Tất nhiên, nói thì dễ hơn làm, nhưng đây là hướng đi đáng để thử nghiệm, đặc biệt với một “đứa con” như Spider-Man.
Bề ngoài, Spider-Man: Miles Morales là một show trình diễn công nghệ cho PS5. Những ánh đèn phản chiếu lung linh nhờ ray tracing, di chuyển nhanh diễn ra tức thì, và từng khung hình đều khoe sức mạnh phần cứng. Nhưng sức mạnh thực sự lại nằm ở đâu đó tinh tế hơn: sự tiết chế.
Với câu chuyện chính dài khoảng 10 tiếng, hành trình tiến triển có mục đích rõ ràng. Ít chi tiết “đệm” so với đa số những game thế giới mở khác. Nhịp điệu cũng giống như sự trưởng thành của Miles—những cơn bùng nổ năng lượng được cân bằng bởi sự tự tin nhẹ nhàng. Đến cuối, người chơi sẽ chứng kiến anh chàng ấy từ một học trò còn bỡ ngỡ trở thành một người hùng xứng đáng được New York tin cậy.
Sự tập trung này mang đến cho trò chơi một nhịp điệu hiếm thấy trong các thiết kế thế giới mở. Nó không bắt người chơi phải dọn từng biểu tượng vô tận hay nghiền nát hàng loạt nhiệm vụ phụ “không liên quan”.
Insomniac sau đó đã mở rộng công thức này với Spider-Man 2—một phần tiếp theo hoành tráng hơn, kết hợp câu chuyện của Peter và Miles thành một chuyến hành trình xuyên thành phố hoành tráng. Nhưng bài học từ Miles Morales vẫn còn đó.
Phần spin-off này chứng minh quy mô nhỏ không có nghĩa là kém chất lượng. Nó cho thấy việc trở lại một thế giới quen thuộc qua ánh mắt mới có thể thú vị chẳng kém gì khám phá vùng đất hoàn toàn mới. Và nó cũng nhắc nhở rằng thế giới mở không cần phải ngày một mở rộng mãi—đôi khi, chúng chỉ cần được tiến hóa là đủ.
.jpg?w=500&q=85){kind=logo}
